Je zat voor me in de klas, ik zie je nóg zitten. Altijd omgedraaid, iets anders aan het doen. En zo’n blik, die alles zegt, maar vooral een soort uitdagende ‘Kom maar op’. Ik had van collega’s gehoord dat je was getest op hoogbegaafdheid, ooit. Maar ook dat ze dat eigenlijk niet goed konden plaatsen. Want jeetje – wat testte je alles uit. En leren, daarvan gaf je eerlijk toe dat je eigenlijk niet goed wist hoe dat moest. Zo erg zelfs dat je zou blijven zitten. Ik had zoveel vragen: wat betekent het eigenlijk als je hoogbegaafd bent? En vooral ook, wat kan je doen als docent en mentor? erfelijk Wat er ook in de lerarenkamer gezegd wordt: hoogbegaafdheid is niet iets wat slijt of zomaar ontstaat. Je wordt er mee geboren en heel waarschijnlijk ben je niet de enige in je familie die hoogbegaafd is. Dat het hartstikke erfelijk is, is goed om in gedachten te houden als je ouders spreekt óf als je het vermoeden hebt dat je kind hoogbegaafd is. Je kan even goed kijken naar het stille zusje, de ratelende moeder of noem het maar. perfectionisme en rechtvaardigheid Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend (mensa- 2023). Het houdt – natuurlijk- in dat je een hoog IQ hebt, maar dat is niet het enige. Tessa Kieboom onderscheidde het ‘zijnsluik’: een groot rechtvaardigheidsgevoel, hoogsensitiviteit, kritische instelling en perfectionisme. Moet je eens klassikaal straffen, dan weet je dat je daar gedoe mee krijgt. Maar met deze kinderen zéker. Daarnaast kan je je voorstellen dat de kritische instelling en het perfectionisme niet altijd gemakkelijk zijn in de klas. Onder- of overpresteren liggen op de loer. groot verschil van gemiddeld Het IQ van iemand die hoogbegaafd is verschilt (minstens) zoveel van het gemiddelde als het IQ van iemand met een verstandelijke handicap daarvan verschilt. Dat is énorm. Natuurlijk voelen kinderen zich dan soms niet begrepen als ze ‘nog even wat moeten oefenen’, wat ze allang snappen. En wat ga je doen als je je niet begrepen voelt? Juist. De boel uittesten, op z’n kop zetten, boos worden of juist in jezelf keren. Je laat gedrag zien wat eh. .niet per se gewaardeerd wordt. alles kunnen omdat je hoogbegaafd bent De valkuil is dat we denken dat als je zo slim bent, dat je dan alles kan. Verbale kwaliteiten doen ons dat denken, maar ook andere signalen interpreteren we zo. Dat is niet het geval. Het kan zomaar voorkomen dat een kind in groep vier nauwelijks kan knippen, maar het heerlijk vindt om te vermenigvuldigen met duizendtallen. Of dat een leerling jarenlang goede cijfers heeft weten te halen door af en toe wat te lezen, maar werkelijk geen idee heeft hoe dat leren werkt. Executieve vaardigheden zijn vaak ‘een dingetje’, iets wat aandacht vraagt. Wat kan je doen? Ga er mee aan de slag! Lees of luister er over; hieronder vind je meer links. – Zorg dat je weet dat overpresteren en succesangst erbij kunnen horen, maar óók onderpresteren. – Ga aan de slag met ‘leren leren’ en zorg voor de juiste ondersteuning(Van jezelf en van de leerling). – Verdiep je in het trainen van de executieve vaardigheden. – Luister de podcasts (zie hieronder) of lees andere ervaringsverhalen. – Maar vooral, als aller-aller-allerbelangrijkste. Blijf kijken en luisteren naar de leerlingen. Neem mee wat ze je vertellen, al is het soms niet zo fijn geformuleerd. Je zal er écht verandering mee kunnen brengen.
Nee, maar hij is niet toe aan het extra werk. Als ik uitleg, dan is hij meestal in dromenland. Dus dat kan hij nog niet aan. ‘ Aldus de juf in groep drie, die een wonderlijke redenatie had over waar wegdromen vandaan kwam en wat dat liet zien. Als ze had gevraagd wat hij nodig had, had hij waarschijnlijk gezegd dat hij het allang begreep en graag aan de slag wilde gaan. Dat hij wegdroomde, omdat hij juist verveeld was en iets wilde léren.
Ik denk dat veel (hoogbegaafde) kinderen dit wel meemaken. En dan zullen ze wegdromen, of juist reuring opzoeken. Boos worden, of juist in zichzelf keren. Of, zich helemaal aanpassen aan wat ze denken dat ze moeten zijn.Wat kan je als leerkracht doen in de klas? Er zijn duizend dingen te noemen, en misschien noem ik die ook nog. En wat je als ouder kan doen. En als kind. Die noem ik ook nog wel. Maar vandaag deze drie. Een mens moet ergens beginnen, here we go:

1.      Blijf plezier houden in leren
En dan bedoel ik dat jijzelf plezier blijft houden in leren. Dus: kijk goed wat er gebeurt in je klas of in de leeromgeving. Waar zie je dat het niet loopt en wat kan je daar proberen? Wat kan jij leren van deze leerling? Wie kan je hierbij helpen? En hoe kan je dat op een leuke, lichte manier doen?

2.      zacht en in verbinding
Het kan zomaar zijn dat de leerling veel harder gaat dan je verwacht. Maar dat hoeft niet. Hoogbegaafde kinderen laten niet in elke uiting volledig gearticuleerde volzinnen met juiste antwoorden zien. Echt niet. Juist niet, zou ik zeggen. Of er nog 5000 keer herhaling nodig is, of een totaal andere vorm van uitleg, blijf zacht en in verbinding. Het heeft niks met jou te maken. Laat je zuchten binnen. En ga samen op zoek naar wat wél kan. Ook (juist) als dat betekent dat jij uit je comfortzone moet. Ontdek! En again, hoe kan je dat licht vormgeven?

3.      Aim high!
Laat nooit je verwachtingen los. Alleen de manier waarop je ze wil bereiken. Vraag je leerlingen wat ze nodig hebben en stop af en toe met praten, zodat je ze écht goed kan horen.

Als er iets mag ontstaan, laat dat ruimte zijn voor anders, voor lichter, voor verschil.

En wat geweldig dat ik zóveel mooie voorbeelden daarvan tegenkom.